Τα Πάθη του Χριστού

Τα Πάθη του Χριστού
Όπως είπαμε και στην αρχή, τη Μεγάλη Παρασκευή τα παιδιά, παρέες παρέες, πήγαιναν στα σπίτια του χωριού και έλεγαν τα «Πάθη του Χριστού».
Την ημέρα αυτή δεν έλεγαν επαινετικά ή ευχετήρια τραγούδια, ούτε «ξετραγούδαγαν» τις νοικοκυρές που τους έκλειναν την πόρτα, γιατί ήταν ημέρα πένθιμη. Ούτε και το καλάθι τους στόλιζαν με λουλούδια, αλλά απέξω από το καλάθι έδεναν γύρω γύρω ένα μαύρο μαντίλι, σε ένδειξη πένθους για τον Εσταυρωμένο.
Μεταφέρω εδώ τα «Πάθη του Χριστού», όπως ακριβώς τα έλεγαν οι παππούδες και οι προσπαππούδες μας στα παλιά χρόνια και τα οποία, από στόμα σε στόμα, έφτασαν ως τις δικές μας ημέρες. Είναι ένα ωραιότατο δημοτικό αφήγημα θρησκευτικού περιεχομένου, που αξίζει τον κόπο να διαβαστεί:

Κάτω στα Ιεροσόλυμα, στον Τάφο του Κυρίου
εκεί δέντρος δεν ήτανε και δέντρος εφυτρώθη.
Ο δέντρος ήταν ο Χριστός και ρίζα η Παναγία
κι αυτά τα ριζοκλώναρα ήταν οι μαθητές Του
κι αυτά τα φύλλα πό'πεφταν ήταν οι μάρτυρες τους,
που μαρτυρούσαν κι έλεγαν τα πάθη του Κυρίου.
- Σήμερο ο μαύρος ουρανός σήμερο μαύρη μέρα
σήμερο(ν) όλοι θλίβονται και τα βουνά λυπούνται,
σήμερο(ν) έβαλαν βουλή οι άνομοι Εβραίοι,
οι άνομοι και τα σκυλιά κι οι τρισκαταραμένοι
για να σταυρώσουν το Χριστό, των πάντων Βασιλέα.
Ο κύριος ηθέλησε να μπει σε περιβόλι,
να λάβει δείπνο μυστικό, να τον συλλάβουν όλοι.
Κι η Παναγιά η Δέσποινα καθόταν μοναχή της,
τας προσευχάς της έκανε για τον μονογενή της.
Φωνή εξήλθε εξ ουρανού κι απ' αρχαγγέλου στόμα:
- Σώνουν, κυρά μ', οι προσευχές, σώνουν κι οι μετάνοιες
και τον Υιόν σου πιάσανε και στον χαλκιά τον πάνε,
σαν κλέφτη τον επιάσανε και σαν φονιά τον πάνε
και στου Πιλάτου τας αυλάς, εκεί τον τυραννάνε.
- Χαλκιά, χαλκιά φκιάσε καρφιά, φκιάσε τρία περόνια
κι εκείνος ο παράνομος βαρεί και φκιάνει πέντε.
- Συ, φαραέ, που τά' φκιασες, πρέπει να μας διατάξεις:
- Βάλτε τα δυο στα χέρια του, τ' άλλα τα δυο στα πόδια,
το πέμπτο το φαρμακερό βάλτε το στην καρδιά του,
να τρέξει αίμα και νερό, να λιγωθεί η καρδιά του.
Κι η Παναγιά, σαν τ' άκουσε, έπεσε και λιγώθη
σταμνί νερό της ρίξανε, τρία κανάτια μόσκο
και τρία με ροδόσταμο για να της έρθει ο νους της.
Και σαν της ήρθε ο λογισμός και σαν της ήρθε ο νους της,
ζητεί μαχαίρι να σφαγεί, φωτιά να πάει να πέσει,
ζητεί γκρεμό να γκρεμιστεί για το μονογενή της.
-Λάβε, κυρά μ', υπομονή, λάβε, κυρά μ', άνεση.
- Μα πώς να λάβω υπομονή και πώς να λάβω άνεση,
που έχω γιο μονογενή και Εκείνον σταυρωμένο;
Η Μάρθα η Μαγδαληνή και του Λαζάρου η μάνα
και του Ιακώβου η αδερφή κι οι τέσσερις αντάμα.
Επήραν το στρατί, στρατί, στρατί το μονοπάτι
και το στρατί τις έβγαλε στην πόρτα του Πιλάτου.
- Άνοιξε πόρτα του ληστή και πόρτα του Πιλάτου.
Κι η πόρτα από το φόβο της, ανοίγει μοναχή της.
Τηράει δεξιά, τηράει ζερβά κανέναν δεν γνωρίζει,
τηράει και δεξιότερα, βλέπει τον Άγιο Γιάννη.
- Αγιάννη, Αγιάννη, Πρόδρομε και βαπτιστή του γιού μου
μην είδες τονε γιόκα μου και τον διδάσκαλο σου;
- Δεν έχω στόμα να σου πω, γλώσσα να σου μιλήσω.....
δεν έχω χεροπάλαμο, για να σου τονε δείξω!
Βλέπεις εκείνον τον γυμνό, τον παραπονεμένο,
όπου φορεί πουκάμισο, στο αίμα βουτηγμένο,
όπου φορεί στην κεφαλή ακάνθινο στεφάνι!
Εκείνος είναι ο γιόκας σου και ο διδάσκαλος μου!
Κι η Παναγιά πλησίασε, γλυκά τον ερωτούσε:
- Δεν μου μιλάς παιδάκι μου δεν μου μιλάς παιδί μου;
- Τι να σου πω μανούλα μου, που διάφορο δεν έχεις!
Μόνο το Μεγασάββατο κοντά να ξημερώσει,
που θα λαλήσ' ο πετεινός, σημάνουν οι καμπάνες,
τότε και συ μανούλα μου θάχεις χαρά μεγάλη.
- Σημαίνει ο Θεός, σημαίνει η γης, σημαίνουν τα επουράνια,
σημαίνει κι η Αγιά Σοφιά το μέγα μοναστήρι,
με τετρακόσια σήμαντρα κι εξήντα δυο καμπάνες.
Όποιος τ' ακούει σώζεται, όποιος το λέει αγιάζει
κι όποιος το καλοαφουγκραστεί, παράδεισο θα λάβει
Παράδεισο και λίβανο, από τον Άγιο Τάφο.
Χρόνια πολλά.

«Χρόνια πολλά παιδιά και καλή Ανάσταση», έλεγαν οι νοικοκυραίοι συγκινημένοι από το μαρτύριο του Χριστού και, ταυτόχρονα, η νοικοκυρά του σπιτιού έβαζε το αβγό ή τις δραχμούλες στο καλάθι των παιδιών.
Σημειώνεται ότι τη Μεγάλη Παρασκευή τα παιδιά δεν πήγαιναν σε όλα τα σπίτια του χωριού να πουν τα «Πάθη του Χριστού»- πήγαιναν μόνον στα πλησιέστερα και όπου ήταν σίγουρα ότι θα έπαιρναν αβγό ή δραχμούλες. Βιάζονταν να τελειώσουν γρήγορα, για να πάνε στην εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας, όπου στόλιζαν τον Επιτάφιο. Να πάνε και αυτά λουλούδια, να κάνουν μετάνοιες, να ασπαστούν το Θείο Νεκρό και να περάσουν τρεις φορές σταυρωτά κάτω από τον Επιτάφιο.
Έτσι έκαναν τα Λαζαρούδια στο χωριό μας, ως πριν από μερικά χρόνια. Σήμερα τα παιδιά δεν πολυπηγαίνουν Λαζαρούδια και αυτά τα λίγα που πηγαίνουν, αγόρια ή κορίτσια, είναι σχετικά μικρά στην ηλικία.
Ακόμα το «Λάζαρο» δεν τον λένε όλον λένε λίγα λόγια από την αρχή και λίγα από το τέλος και αυτό ήταν όλο!
Επαινετικά ή ευχετήρια τραγούδια δεν λένε, γιατί δεν ξέρουν και από τα «Πάθη του Χριστού» λένε μέσες άκρες...
Κατά πώς, λοιπόν, δείχνουν τα πράγματα, το ωραίο αυτό έθιμο που σκόρπιζε τη χαρά σε μικρούς και μεγάλους, με το πέρασμα του χρόνου θα εκλείψει τελείως. Γι' αυτό και εγώ θεώρησα καλό να γράψω στο χαρτί όσα μπόρεσα να συγκεντρώσω από αυτά που έλεγαν τα Λαζαρούδια στις παλιότερες εποχές, προτού λησμονηθούν εντελώς, για να τα διαβάζουν καμιά φορά οι μεταγενέστεροι, να πληροφορούνται πως έκαναν τα Λαζαρούδια ανήμερα του Λαζάρου και τη Μεγάλη Παρασκευή στο παλιό Αστροχώρι, γιατί, όπως λέει ένα βυζαντινό λόγιο: «ήδιστον τοις ανθρώποις τα παρελθόντα του βίου ποθείν».