Ο Λάζαρος - Επαινετικά ή ευχετήρια τραγούδια

Σήμερον έρχεται ο Χριστός,
ο επουράνιος Θεός,
εν πόλει Βηθανία
με κλάδους με βαΐα,
εβγάτε παρακαλούμε
για να σας διηγηθούμε,
για να μάθετε τι γίνει
σήμερον στην Παλαιστίνη,
εν τη πάλει Βηθανία.
Μάρθα κλαίει και Μαρία,
Λάζαρον τον αόελφόν τους
τον γλυκύ και καρδιακόν τους,
τον μοιρολογούν και λέγουν
τον μοιρολογούν και κλαίγουν.
Τρεις ημέρες τον θρηνούσαν
και τον εμοιρολογούσαν.
Την ημέρα την τετάρτη
κίνησ' ο Χριστός για νά'ρθει
και εβγήκεν η Μαρία
έξω από τη Βηθανία
και εμπρός το γόνυ κλίνει
και τους πόδας του φιλεί.
- Αν εδώ ήσουν Χριστέ μου
δεν θα πέθαιν' ο αδελφός μου,
μα και τώρα εγώ πιστεύω
και καλότατα ηξεύρω
ότι δύνασ', αν θελήσεις
και νεκρούς να αναστήσεις.
-Λέγε, πίστευε, Μαρία,
άγομεν εις τα μνημεία.
Τότε ο Χριστός δακρύζει
και τον Άδη φοβερίζει.
- Άδη, Τάρταρε και Χάρο
Λάζαρε θε να σε πάρω.
Δεύρο έξω Λάζαρε μου,
φίλε και αγαπητέ μου,
παρευθύς από τον Άδη
εξουσίας το σημάδι.
Λάζαρος απελυτρώθη
αναστήθη κι εσηκώθη
ζωντανός, σαβανωμένος
και με το κερί ζωσμένος.
Μαθηταί και Απόστολοι
τότε εκεί βρέθηκαν όλοι.
Δόξα τω Θεώ φωνάζουν
και το Λάζαρο εξετάζουν.
- Λάζαρε, πες μας τι είδες
εις τον Άδη όπου πήγες;
- Είδα φόβους, είδα τρόμους,
είδα βάσανα και πόνους.
Δώστε μου λίγο νεράκι
να ξεπλύνω το φαρμάκι
της καρδίας, των χειλέων
και μη με ρωτάτε πλέον....
Του χρόνου πάλι νά' ρθουμε
με υγεία να σας βρούμε
στους οίκους σας χαρούμενοι
κι όλοι να τραγουδούμε,
Χρόνια πολλά.

-"Χρόνια πολλά, παιδιά", απαντούσαν οι νοικοκυραίοι και ταυτόχρονα η νοικοκυρά του σπιτιού έβαζε το αβγό ή τα λεπτά ή ό,τι άλλο φιλοδώρημα είχε, μέσα στο καλάθι των παιδιών.
- "Ευχαριστούμε", έλεγαν τα Λαζαρούδια και χαρούμενα έφευγαν γρήγορα γρήγορα να πάνε σε άλλο σπίτι να πουν το "Λάζαρο".
Όπως είπαμε και πιο πάνω, μερικές νοικοκυρές και πιο πολύ οι παππούδες και ΟΙ γιαγιάδες, μετά το "Λάζαρο" έλεγαν στα Λαζαρούδια, έτσι για το καλό, να πουν κι ένα τραγούδι για κάποιο μέλος της οικογένειας, π.χ. για μικρό παιδί κ.λ.π.
Στις περιπτώσεις αυτές τα Λαζαρούδια ανάλογα με το μέλος της οικογένειας και την ηλικία του, έλεγαν και ένα από τα παρακάτω:

Επαινετικά ή ευχετήρια τραγούδια

α) για μικρά παιδιά:
Ένα μικρό μικρούτσικο, του βασιλιά τ' αγγόνι,
γύρω τριγύρω (ν) έρχεται, βασιλικό μαζώνει,
βασιλικό κι αμάραντο, τρία κλωνάκια μόσκο.
Το 'να το πάει της μάνας του, τ' άλλα της αδερφής του,
το τρίτο το καλύτερο της αγαπητικιάς του.

β) για μοναχογιούς:
Κυρά μου, τόνε γιόκα σου, κυρά μ', τον ακριβό σου,
πέντε μικρές τον αγαπούν και δεκαοχτώ μεγάλες
κι η μια της άλλης έλεγε κι η μια της άλλης λέει:
- Ελάτε να τον πάρουμε κουμπί και δαχτυλίδι,
το δαχτυλίδι να φορεί και το κουμπί να παίζει......

γ) για μοναχοκόρες:
Κυρά μ', τη θυγατέρα σου, κυρά μ', την ακριβή σου,
την είχες δώδεκα χρονών κι ο ήλιος δεν την είδε,
στα σκοτεινά την έλουζες στ' άφεγγα την χτενίζεις
και στον καθάριο αυγερινό έπλεκες τα μαλλιά της.
Παπάς την είδε κι έφριξε, διάκος και μολογάει,
την είδε κι ο πραματευτής και του θανάτου πέφτει.
Άλλο
Κυρά μ', τη θυγατέρα σου, κυρά μ', την ακριβή σου,
την έλουζες, τη χτένιζες στα σύννεφα την κρύβεις.
Τα σύννεφα ραγίστηκαν και φάνηκεν η κόρη,
φάνηκαν τα σγουρά μαλλιά και τα χρυσά πλεξούδια.
Παπάς την είδε κι έφριξε, διάκος και μολογάει,
την είδε κι ο πραματευτής και πέφτει να πεθάνει.

δ) για κοπέλες της παντρειάς
Σε τούτα τα σπίτια τα καλά, τ' ομορφοστολισμένα,
έχουνε κόρη για παντρειά, θέλουν να την παντρέψουν.
Της τάζουνε το βασιλιά, της τάζουνε το ρήγα.
- Πάρε, κόρη μ, το βασιλιά, πάρε, κόρη μ', το ρήγα.
- Δε θέλω' γω το βασιλιά, δε θέλω' γω το ρήγα,
θέλω το παπαδόπουλο που'ναι γραμματισμένο.

ε) για αγόρια της παντρειάς
Κίνησ' ο γιος του βασιλιά, κίνησ' ο γιος του ρήγα,
κίνησε τ' αρχοντόπουλο να πάει ν' αρραβωνιάσει,
να πάρει νύφη από σειρά κι από καλούς ανθρώπους,
να πάρει τ' άστρα πρόβατα, να πάρει τ' άστρα γίδια
και τον καθάριο αυγερινό κουμπί και δαχτυλίδι.
Σαν έκαμαν και κίνησαν σαν έκαμαν και πάνε
σαν τα μυρμήγκια περπατούν σαν τα μελίσσια βάζουν.

στ) για μαθητές
Κυρά καλή, κυρά ψηλή, κυρά γαϊτανοφρύδα,
το γιο πό'χεις στα γράμματα, βάλτονε στο ψαλτήρι
του χρόνου σαν (ε)σήμερα να βάλει πετραχήλι.
Εδώ που τραγουδάμε εμείς πε'τρα να μη ραγίσει
και το δασκαλοπαίδι σου Θεός να το φωτίσει.

ζ) για τη νοικοκυρά του σπιτιού
Κυρά καλή, κυρά ψηλή, κυρά καγκελοφρύδα,
σαν έκαμες να στολιστείς, να πας στην εκκλησία,
βάνεις τον ήλιο πρόσωπο και το φεγγάρ' αστήθια
και τον καθάριο αυγερινό, τον βάνεις δαχτυλίδι.

η) για το νοικοκύρη του σπιτιού
Αφέντη μου, στην τάβλα σου, χρυσή καντήλα φέγγει, φέγγει
για σένα, αφέντη μου, φέγγει για την κυρά σου
κι από τα παραθύρια σου, φέγγει στη γειτονιά σου,
με το' να χέρι να μετράς, με τ' άλλο να δανείζεις....

Άλλο
Αφέντη μου στο σπίτι σου χρυσή καντήλα ανάφτεις
να φέγγει της κυρούλας σου, να στρώνει να κοιμάσαι,
να πέφτουν τ' άνθη απάνω σου, τα μήλα στην ποδιά σου
κι αυτά τα κιτρολέμονα, τριγύρω στο λαιμό σου.

Άλλο
Εδώ που τραγουδάμε εμείς πέτρα να μη ραγίσει
κι ο νοικοκύρης του σπιτιού χρόνους πολλούς να ζήσει,
να ζήσει χρόνους εκατό και να τους απεράσει
κι από τους εκατό κι εμπρός, ν' ασπρίσει να γεράσει ή
χίλια βρακιά, πουκάμισα, να ζήσει να χαλάσει.

Το ξετραγούδισμα*
Ας σημειωθεί ότι παλιά υπήρχαν πού και πού νοικοκυρές που, είτε γιατί δεν είχαν άλλα φιλοδωρήματα να δώσουν στα Λαζαρούδια, είτε γιατί είχαν κουρα¬στεί από τις πολλές παρέες των παιδιών που περνούσαν συνέχεια, είτε τέλος για¬τί από γεννησιμιού τους ήταν κακιές, έκλειναν τις πόρτες και τα παράθυρα και κλειδαμπαρώνονταν μέσα στο σπίτι, για να νομίσουν τα Λαζαρούδια ότι λείπουν οι νοικοκυραίοι και να φύγουν.
Τα Λαζαρούδια όμως που καταλάβαιναν τι είχε γίνει, πήγαιναν έξω από το σπίτι τους και φώναζαν:
- «Θειάκω, να πούμε το "Λάζαρο";»
- «Θειάκω, ακούς; Λαζαρούδια είμαστε- να πούμε το "Λάζαρο";».
Φυσικά, όσο και αν παρακαλούσαν, όσο και αν επέμεναν, η νοικοκυρά δεν ά¬νοιγε την πόρτα του σπιτιού της. Τότε τα Λαζαρούδια απομακρύνονταν λίγο και «ξετραγούδαγαν» τη νοικοκυρά, με το τραγούδι:

Κυρά κακή, κυρά χαζή, κυρά σκαφιδομού....
κυρά μ', στη στάχτη κάθεσαι κι ο κ......σου φυσάει
κι από τη φύσα την πολλή ξεπάτωσε τη στάχτη......

Και τότε που λέτε, άνοιγε η πόρτα του σπιτιού, ορμούσε έξω η νοικοκυρά βρί¬ζοντας και απειλώντας και, ότι έβρισκε μπροστά της, πέτρες, ξύλα, χώματα, τα έ¬ριχνε επάνω στα Λαζαρούδια, προσπαθώντας να τα δείρει και να τους σπάσει τα αβγά. Και σαν να μην έφτανε αυτό, ταυτόχρονα παρότρυνε και τα σκυλιά και ορ¬μούσαν και εκείνα σαν λυσσασμένα επάνω στα Λαζαρούδια...
Σημειώνεται ότι τα «ξετραγουδίσματα» και οι πετροπόλεμοι μεταξύ νοικοκυράδων και παιδιών γίνονταν στα παλιά χρόνια" στις δικές μας ημέρες δεν γίνο¬νταν τέτοια πράγματα.

*ξετραγούδισμα (το): προσβλητικό και περιγελαστικό τραγούδι που έλεγαν τα Λαζαρούδια σε ακατάδεχτες ή κακιές νοικοκυρές, όταν δεν τους άνοιγαν την πόρτα του σπιτιού τους να πουν το «Λάζαρο».

Από το βιβλίο ¨Το Αστροχώρι Άρτας¨ του Αντωνίου Νικ. Αθανασάκη